Με αφορμή την σύγκληση σε δύο χρόνια περίπου υπό του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, θα ήθελα να καταθέσω ορισμένες σκέψεις, για ένα θέμα το οποίο καθόλη την διάρκεια του 20 αιώνος έχει ταλανίσει την Εκκλησία του Χριστού. Ένα θέμα το οποίο δημιουργήθηκε ως μη όφειλε, όταν στην Εκκλησία εισήλθε ο Εθνοφυλετισμός κατά το τέλος του 19ου αιώνιος, και από τότε έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Μιλάμε για το θέμα της Διασποράς, το οποίο είναι ένα από τα ζητήματα πού θα απασχολήσει την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Όταν λέμε Ορθόδοξη Διασπορά, εννοούμε το φαινόμενο πού εμφανίστηκε μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας μας, από τον 19ο και συνεχίστηκε τον 20 αιώνα. Η Διασπορά, κάνει την εμφάνισή της, ύστερα από την επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917 στην Ρωσία, και συνεχίστηκε αργότερα με τους διαφόρους πολέμους, και καταστροφές. Τότε χριστιανοί Ορθόδοξοι, προερχόμενοι από διάφορες περιοχές κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, εγκαταστάθηκαν σε νέες πατρίδες όπως στην Κεντρική, Δυτική και Βόρεια Ευρώπη, στην Αμερική, αλλά και σε αυτήν την μακρινή Αυστραλία. Εκεί οι άνθρωποι αυτοί, δημιούργησαν τις νέες εστίες τους και τις νέες τους Εκκλησίες.
Οι περιοχές όμως αυτές στις οποίες εγκαταστάθηκαν οι άνθρωποι αυτοί, ήταν και είναι εδάφη εκκλησιαστικά του Οικουμενικού Πατριαρχείου μας. Αυτό δεν είναι μία αυθαίρετη άποψη, αλλά αυτό προέρχεται από τον 28ο Κανόνα της Δ’ εν Χαλκηδόνι Οικουμενικής Συνόδου. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, ορίζονται τα όρια δικαιοδοσίας της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως τα οποία είναι “η της Ποντικής, Ασιανής, και Θρακικής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ως και τους εν τοις βαρβαρικοίς επισκόπους των προειρημένων διοικήσεων χειροτονείσθαι υπό του προειρημένου αγιωτάτου Θρόνου της κατά Κωνσταντινούπολιν αγιωτάτης Εκκλησίας”. Μέ τον όρο “βαρβαρική”, εννούνται όλες οι περιοχές που βρίσκονται εκτός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίες. Έτσι η δικαιοδοσία του Πατριαρχείου, φτάνει μέχρι σήμερα στην Αμερική, στην Ασία και στην Αυστραλία, περιοχές πού ανήκουν έξω από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Όπως λοιπόν ορίστηκαν τα όρια του Πατριαρχείου, έτσι ορίστηκαν και τα όρια των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων, από τις Οικουμενικές Συνόδους, αλλά και των νεοτέρων Εκκλησιών, τα όρια των οποίων ορίστηκαν από την Σύνοδο του Πατριαρχείου, το οποίο ανακήρυξε και την Αυτοκεφαλία τους. Επομένως τα όρια αυτά δεν αλλάζουν. Και αν αλλάξουν, θα πρέπει να βρεθεί ένας ίσους κύρους θεσμός, π. χ. Οικουμενική Σύνοδος, ή Ενδημούσα Σύνοδος του Πατριαρχείου, πού θα προβούν σε μία τέτοια ενέργεια.
Οι ενέργειες διαφόρων Πατριαρχείων να δημιουργήσουν τοπικές Εκκλησίες με Μητροπόλεις και Επισκοπές σε περιοχές εκτός των ορίων τους, προκαλούν μία εκκλησιαστική ανωμαλία, η οποία τορπιλίζει τα θεμέλια και την ενότητα της Εκκλησίας. Έτσι παρατηρήται σήμερα το φαινόμενο να υπάρχουν σε περιοχές της δικαιοδοσίας της Μητρός Μεγάλης Εκκλησίας, δύο και τρείς και τέσσερις επίσκοποι με τον αυτόν τίτλον. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό, ανάμεσα στον Οικουμενικό Πατριάρχη μας κύριο Βαρθολομαίο με τον εν Μπουένος Άϊρες Επίσκοπο του Πατριαρχείου Αντιοχείας κατά την πρόσφατη Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, την Κυριακή της Ορθοδοξίας 2014. Αυτό βέβαια γίνεται, γιατί έχει εισχωρήσει για τα καλά η αίρεση του εθνοφυλετισμού, η οποία σκοπό έχει την αποσύνθεση της Εκκλησίας. Η Εκκλησία ποτέ δεν κοίταξε την γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα των λαών, αλλά αυτό πού κοίταξε όλους αυτούς τους αιώνες, ήταν να μεταφέρει το μήνυμα το ευαγγελίου σε κάθε γωνιά της γής, χρησιμοποιώντας τις τοπικές γλώσσες, διατηρώντας συγχρόνως τα ήθη και τα έθιμα.
Οι χριστιανοί πού προέρχονται από διάφορες εκκλησιαστικές επαρχίες και εγκαθίστανται σε μία άλλη ανεξάρτητη από αυτήν πού προέρχονται, αποτελούν το ποίμνιο της τοπικής Εκκλησίας, ζούν και βιώνουν την ευχαριαστιακή σύναξη της Εκκλησίας, κάτω από τον νόμιμο και κανονικό Επίσκοπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι Μητροπολεις του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, στο οποίο υπάγονται Σέρβοι, Ρουμάνοι, Έλληνες, Ρώσοι, κάτω από τον κανονικό Επίσκοπο και Μητροπολίτη του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Αυτό βέβαια το παράδειγμα φαίνεται και σε ορισμένες επαρχίες του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, όπου άνθρωποι διαφόρων κρατών και Εκκλησιών, υπόκεινται στην δικαιοδοσία του Ιεράρχου της Μητρός Εκκλησίας.
Το θέμα της Διασποράς, μπορεί να λυθεί, εντός της επικειμένης Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αρκεί οι κατά τόπους Εκκλησίες να αποβάλουν τον εθνοφυλετισμό, και να δούν πέρα από τα κρατικά συμφέροντα. Η Διασπορά αποτελεί κίνδυνο για την Εκκλησία. Η νηφαλιότητα και το συμφέρον της Εκκλησίας, είναι αυτό πού προέχει.
