Ο Ιανουάριος, ο μήνας των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας καταστέφεται με την Εορτή των Τριών Μεγάλων Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Η επιπλέον αυτή Εορτή τους είναι Σύναξη της Εκκλησίας για να τιμηθούν «άνδρες σοφοί και επιστήμονες και συνετοί», ο Βασίλειος ο «ένθεος νους», ο Γρηγόριος «η θεία φωνή» και ο Χρυσόστομος ο «παγκόσμιος λαμπτήρας».
Στα πρόσωπά τους τιμούνται όλοι οι Πατέρες, οι νέοι αυτοί Προφήτες και Απόστολοι, που είναι της Εκκλησίας η βάση, του Ευαγγελίου η τελείωση, οι στύλοι της Οικουμένης.
Οι Τρεις αυτοί Διδάσκαλοι είναι οι κορυφαίες παρουσίες στην Οικουμενική Ορθοδοξία, τα αμετάθετα σύμβολα της Ελληνορθόδοξης Παιδείας, όπως έχουν καθιερωθεί στο Γένος μας. Είναι οι ανυποχώρητοι μαχητές της αλήθειας και της δικαιοσύνης.
Οι οραματιστές ενός καινούριου κόσμου, μίας κοινωνίας με αρχές, με αξιοκρατία, με έπαθλα αρετής. Γι’ αυτά αγωνίστηκαν, ακόμη και εξορίστηκαν.
Εορτή, λοιπόν, της Παιδείας του Γένους μας, που κάποτε εορταζόταν πανηγυρικά και επάξια. Στους καιρούς μας, που όλα διέρχονται κρίση, παρατηρούμε ότι αυτή η Εορτή συνεχώς υποβαθμίζεται, δεν συγκινεί όλους τους εκπαιδευτικούς, τους νέους, την κοινωνία και φοβούμαι ότι κάποτε θα καταργηθεί.
Σήμερα, που και η Παιδεία κάνει την αυτοκριτική της και ανασυντάσσεται, αναζητώντας τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική της αναβάθμιση, φρονώ ότι επιβάλλεται η αναβάπτισή της στο πνεύμα, στο ήθος, στους αγώνες των Αγίων Τριών Ιεραρχών. Αυτό θα την βοηθήσει να υπερβεί την κρίση της, αλλά θα βοηθήσει και την Πατρίδα μας, γιατί με την Παιδεία ξεπερνιούνται οι κρίσεις. Μάταιος ο κόπος που γίνεται μόνο για τα οικονομικά μεγέθη. Χωρίς Παιδεία είναι καταδικασμένο ένα Έθνος. Η Παιδεία ανύψωσε τη φυλή μας και έκανε την Ελλάδα οικουμενική.
Παρατηρούμε, με αγωνία, ότι όλα τα σύμβολα ξεθωριάζουν και υποτιμούνται. Αυτό συνιστά την μεγάλη δοκιμασία του Γένους μας. Η οποιαδήποτε, όμως, υποτίμηση των πνευματικών συμβόλων και των διαχριστιανικών προτύπων της Παιδείας, θέτει σε κρίση και αμφιβολία τους προσανατολισμούς, τους στόχους και τις προοπτικές της. Να ερωτήσουμε τους νέους για να διαπιστώσουμε την αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος σήμερα. Αυτοί, με την ειλικρίνεια που τους διακρίνει, θα μας πουν την αλήθεια.
Και σήμερα, αυτοί που πληρώνουν ακριβά την κρίση είναι οι νέοι. Χιλιάδες νέα παιδιά ξενιτεύονται για να βρουν εργασία. Παιδιά με λαμπρές σπουδές, που τα σπούδασε η Πατρίδα και όμως αυτή δεν απολαμβάνει την προσφορά τους. Άλλοι χαίρονται σ’ αυτό το παιδομάζωμα. Τι κρίμα! Πόσος πόνος υπάρχει στις οικογένειές τους! Είναι δε άθλημα για τους μαθητές η φοίτησή τους στα Σχολεία, όταν γνωρίζουν ότι ο αγώνας τους είναι χωρίς προοπτική εργασίας, χωρίς ελπίδα.
Προσωπικά, πιστεύω ότι η δοκιμασία της Πατρίδας μας θα παρέλθει σύντομα. Ελπίζουμε όλοι ότι οι νέοι, με την τόλμη και την αρετή τους, θα βάλλουν τον πήχη της Ελλάδος ψηλά και θα νικήσουν. Και θα δώσουμε στην Ευρώπη, στην Οικουμένη, όπως και στο παρελθόν, μαθήματα αξιοπρέπειας, ηρωισμού. Η φυλή μας είναι προορισμένη να ζήσει και θα ζήσει. Και άλλοτε δοκιμάσαμε πολλές κρίσεις και γίναμε στόχος των ισχυρών της γης και βρεθήκαμε προ της καταστροφής.
Με τη βοήθεια της Παιδείας, στα τετρακόσια χρόνια της δουλείας, χωρίς την κρατική υπόσταση, διατηρήσαμε άσβεστη τη φλόγα της φιλογένειας, που μας έφερε την παλιγγενεσία της ελευθερίας. Ο,τι κατορθώσαμε, διαχρονικά, το πήραμε με της καρδιάς το πύρωμα, με το αίμα, με ανωτερότητα και ανιδιοτέλεια. Σήμερα όμως αυτό που κυριαρχεί είναι η ειδωλολατρία του χρήματος. Αλλά τα λεφτά εκφυλίζουν τους ανθρώπους, οι παροχές χωρίς αρχές.
Οι Τρεις Ιεράρχες επισημαίνουν την ευθύνη μας στην ανατροφή των νέων, τις αρχές που πρέπει να διέπουν την αγωγή, τις αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται από τους Ηγέτες, τους φορείς της εκπαίδευσης, της κοινωνίας, απ’ αυτούς που καθορίζουν τις κατευθύνσεις και τους στόχους της Παιδείας.
Η μόνη Παιδεία που έχει προοπτική είναι η φωτιστική και αγιαστική θεανθρώπινη Παιδεία, που αφορά τον όλο άνθρωπο, ως ψυχοσωματική ύπαρξη. Είναι η Παιδεία που δεν αλλοτριώνει και δεν παραδίδει τους νέους στη μανία της στείρας γνώσης και της πληθωρικής πληροφορίας. Αντίθετα η Παιδεία που διασπά την υπαρξιακή ενότητα του ανθρώπου είναι όντως «παιδεία», δηλαδή συμφορά και αυτή συμβάλλει στην αλλοπρόσαλλη ζωή με τις ποικίλες εκτροπές της.
Βίος και λόγος, νους και καρδιά, πρέπει να αλληλοπεριχωρούνται. Και αυτό το έχουμε ανάγκη, ιδιαίτερα στους καιρούς μας, που βιώνουμε την αποφορά της έκπτωσης και τα δελεάσματα της αλλοτρίωσης, τον τρόμο του πνευματικού κενού, που όλο τον μεγαλώνουν οι έμποροι των ιδεών.
Μοναδική λοιπόν αντίσταση σ’ αυτήν την κρίση, την εμπορία, είναι η μαθητεία στην παράδοση, στο ήθος, στο φρόνημα στους αγώνες των Αγίων Τριών Ιεραρχών. Ιδού ο ωραίος στίβος για όλους μας, κυρίως για τους νέους.
Παρακαλούμε τους νέους να μην πανικοβάλλονται, να μην απελπίζονται. Να έχουν στη ζωή τους αρχέτυπα του έλληνος λόγου και της εν Χριστώ πολιτείας τους, τους Τρεις Ιεράρχες. Αυτό το «συναμφότερον της κατά Θεόν και κατά κόσμον σοφίας», αναδεικνύει το πρόσωπο κάθε ανθρώπου και του χαρίζει έντονα ζώπυρα αρετής.
Εκφράζουμε την πατρική μας αγάπη και τις εγκάρδιες ευχές μας στους μαθητές όλων των βαθμίδων της Παιδείας του τόπου μας. Να έχουν πολλές αντοχές στον αγώνα της νιότης και της παιδείας τους.
Οφείλουμε να τους ζητήσουμε συγγνώμη για την Ελλάδα που τους παραδίδουμε. Τους παρακαλούμε να προετοιμάζονται, όσο μπορούν καλύτερα, για να αναλάβουν, όταν έλθει η ώρα, με τη βοήθεια του Θεού, τις ευθύνες τους έναντι της ιστορίας και του μέλλοντος της αγαπημένης μας Πατρίδας.
Ο Μητροπολίτης
+ Ο Πέτρας και Χερρονήσου Νεκτάριος
