Καιρό τώρα γνώριζα την ασχολία του αρχιμανδρίτη πατέρα Νε­κτά­ριου Δρόσου, του αρχιερατικού επιτρόπου της Περιφέρειας Αγιάς, με τη μελισσοκομία. Μου το είχε αναφέρει πολλές φορές όταν βρισκόμα­σταν και πάντα μου έδινε την εντύπωση πως αυτή η ενασχόλησή του ήταν κάτι ξεχωριστό, κάτι πολύ ιδιαίτερο και ενδιαφέρον γι’ αυτόν.

Του ζήτησα να επισκεφτούμε μαζί κάποια στιγμή τα μελίσσια του και δεν μου το αρνήθηκε. Γρήγορα η ευκαιρία βρέθηκε.

«Πρόσφατα, χρόνος δεν πέρασε, ενεκρίθη η διατριβή σας στη Φι­λο­σοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πως και ασχολείσθε και τώρα με χειρονακτική θα έλεγα δύσκολη εργασία» τον ρωτάω και η απάντηση αμέσως μου επιβεβαιώνει τη λατρεία που είχα δι­απιστώσει πως έχει για τις μέλισσες. «Η αγάπη μου προς τη “με­λισσουρ­γία” είναι θαυμασμός» μου απαντά. «Η τεχνική της συνάδει με τη φιλοσο­φία της σχολής μας, δεδομένου μάλιστα ότι κλάδος του Πανε­πιστημίου μας ερευνά επιστημονικά τη μελισσοκομική τέχνη ερμηνεύο­ντας κατά το δυνατόν τη ζωή των μελισσών. Άλλωστε, η φιλοσοφική συ­μπεριφορά του “Βασιλείου” μιας κυψέλης είναι αξιοθαύμαστη στάση ζωής και αποτελεί νομίζω πρότυπο ζωής για όλους ως κοινωνική ανθρω­πολογία. Σήμερα, με τις τόσες δυσκολίες και τις αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος που θα­νατώνουν τις μέλισσες, αυτά που χαρακτηρίζουν και καθιστούν αξιομνη­μόνευτο το “μελίσσειον” είναι η λιτότητα, η εργα­σία και η χαρούμενη – θυσιαστική κοινή ζωή της κυψέλης». «Μιας ιε­ραρχικά τέλεια οργανωμέ­νης κοινοβιακής συγκατοίκησης» μου επιση­μαίνει με νόημα αναπολώντας ίσως τις στιγμές του μοναχισμού του στο Άγιο Όρος ή προσδοκώντας την επιστροφή κάποτε σ’ αυτό.

Τον βλέπω με τι επιμέλεια ανοίγει την κυψέλη, πως εκστασιάζεται κρατώντας τις κηρύθρες. Τις παρατηρεί ευλαβικά και μου λέει «Τα προ­χριστιανικά και βυζαντινά χρόνια, οι συγγραφείς περιγράφουν την οργα­νωμένη κοινωνία – ιεραρχία, τη νοημοσύνη, εργατικότητα και καθαριό­τητα των μελισσών». «Αλήθεια» του λέω «από πότε αναφέρεται η με­λισ­σοκομία;». «Στον ελλαδικό χώρο από το 2800πΧ, από την εποχή του Χαλ­κού» μου απαντά και συνεχίζει «Ισχυρές πηγές – μαρτυρίες αναφέ­ρουν ότι ο Αριστοτέλης γνώριζε τον “Χορό των μελισσών” πολύ πριν… από την πε­ριγραφή τουKarl von Frisch, η οποία του χάρισε το βραβείο Nobel το 1973. Ο “Με­λιττών” του 5^ου πΧ αιώνα στην Αττική αριθμούσε 20.000 σμήνη και ο “φροντιστής μελιού” ήταν επάγγελμα σημαντικό για να ανα­φέρεται σε επιγραφές (Γραμμική Β’) το μέλι, το κερί και ο “μελί­τειος οί­νος” (κρασί από μέλι)».

«Χρόνια πολλά συνεχούς έρευνας της ιστορίας της Αγιάς» τον ρω­τάω «βρήκατε ποτέ γραφές που να μας δίνουν στοιχεία για την παραγωγή μελιού στην περιοχή;». «Τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα – Tahrir» μου λέει «κατέγραφαν τις φορολογήσιμες πληθυσμιακές μονάδες, όπως εστίες – νοικοκυριά, εργένηδες, χήρες εφόσον αυτές διατελούσαν αρχη­γοί εστιών, και κατόπιν αναλυτικά τις φοροπροσόδους κάθε οικισμού, όπως σιτάρι, κριθάρι, κεχρί, βίκο, λινάρι, αμπέλια, καρυδιές, πρόβατα, κήπους, χοίρους, φρούτα, φόρους νερόμυλων, λίμνης κατ’ αποκοπήν, δη­λαδή ψά­ρια σε μικρές λίμνες, λόγου χάρη «Βάλτος» Αγιάς, βαμβάκι, δε­κάτη περι­βολιών, φόρος βαρελιού δηλαδή κρασί, κουκιά και… δεκάτη μελισσίων. Στο κατάστιχο, λοιπόν, ΜΜ10, που χρονολογείται το ΑΗ 859, δηλαδή το 1454/55 μΧ, παρουσιάζεται η αναλυτική, mufassal, κα­ταγραφή του σα­ντζακίου των Τρικάλων, μέρος του οποίου ήταν 13 χωριά της Αγιάς και ένας οικισμός. Η μελέτη των καταστιχώσεων σε σχέση με την εκτροφή με­λισσών στα χωριά της Αγιάς, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στην περι­οχή του Δωτίου Πεδίου “ζούσαν” 2097 κυψέλες μελισσών. Αν και γνωρί­ζουμε τη δεκάτη ως μονάδα φορολόγησης των σιτηρών, δεν έχουμε στοι­χεία υπολογισμού της δεκάτης των μελισσών. Αν δηλαδή οι φοροεισπρά­κτορες υπολόγιζαν τον φόρο με βάση τα κιλά, το βάρος δη­λαδή του μέλι­τος, ή με τον αριθμό των κυψελών. Επειδή την εποχή της σουλτανείας του Μωάμεθ Β’ (1444 – 1446, 1451 – 1481) ο φόρος των προβάτων αντιστοι­χούσε σε έναν ακτσέ ανά τρία κεφάλια, και ένα ακτσέ ανά κεφάλι οικόσι­του χοίρου, θέλω να πιστεύω ότι μία κυψέλη μελισσών στην υπό εξέταση εποχή ήταν ισότιμη με την αξία ενός οικόσιτου χοίρου. Επομένως, βάσει των στοιχείων που έχουμε, μπορούμε να πούμε ότι στα οχτώ χωριά πέριξ της Αγιάς καλλιεργούνταν 1029 μελίσσια και στα τρία παρακάρλια χωριά, λόγω του νερού και της πλούσιας ανθοφορίας, 1068 μελίσσια. Συνολικά, εκτροφή 2097 μελισσιών».

Τελειώνοντας την κουβέντα μαζί του και αφού ολοκληρώνεται και η παράλληλη ξενάγησή μου στα αγαπημένα του μελίσσια, του ζητώ να μου πει αν η εργασία της μελισσουργίας έχει προβλήματα σήμερα. «Ο σύγχρο­νος “Μελισσάρις” δεν μοιάζει με τον Βυζαντινό, του οποίου το κάθε “κου­βέλι”, όπως ελέγετο η κυψέλη στον Αλμυρό Μαγνησίας, προ­στατεύονταν από τον νόμο» μου λέει και υπογραμμίζει «Σή­μερα, δυστυ­χώς, ισχύει “ο κλέψας του κλέψαντος”. Επίσης, σήμερα η μελισσοκομία ως επάγγελμα δεν ενθαρρύνει νέους παραγωγούς λόγω αρ­νητικών συν­θηκών περιβάλ­λοντος». «Όταν, όμως, οι μέλισσες» μου επι­σημαίνει «δεν θα μπορούν να ζήσουν στη γη, ο δικός μας θάνατος θα προκληθεί… αυ­τοδίκαια…».

*δημοσιευμένο και στην εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ“