ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ.ΤΖΟΥΜΑ*
Συνέρχεται από σήμερα στη Γενεύη η Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, υπό την Προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του Οικουμενικού Πατριαρχείου “η εν λόγω Σύναξις θα ασχοληθή με θέματα σχετικά προς την προετοιμασίαν της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, η οποία απεφασίσθη όπως συγκληθή εντός του ενεστώτος έτους”. Οπως έχει γίνει γνωστό η Μεγάλη Σύνοδος έχει προγραμματισθεί να πραγματοποιηθεί τον προσεχή Μάιο του 2016,στην Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης.
Ωστόσο η Σύναξη αυτή ξεκινά με κάποια σύννεφα που σκιάζουν τις συνεδριάσεις της και δημιουργούν ομιχλώδη ορίζοντα. Οι τρείς φυσικές απουσίες από τη Σύναξη της Γενεύης των Προκαθημένων Αντιοχείας, Ελλάδος και Πολωνίας αποτελούν το μόνο κακό σημάδι αυτής της Σύναξης. Εκτός από την απουσία του Αρχιεπισκόπου Πολωνίας Σάββα που απουσιάζει για λόγους υγείας οι άλλοι δύο απόντες Αντιοχείας Ιωάννης και Αθηνών Ιερώνυμος, αποδυναμώνουν την εικόνα του συμπαγούς και αρραγούς μετώπου που θα έπρεπε να έχει εν Σώματι ολόκληρη η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Σίγουρα υπάρχουν προβλήματα που δημιουργούν αυτό το κλίμα και θέλουν να δημιουργήσουν αυτή την κατάσταση.
Κάποια από αυτά τα προβλήματα αποτελούν παλαιές εκκρεμότητες στις σχέσεις του Οικουμενικού με τα άλλα Πατριαρχεία. Γιαυτό θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε τα σημεία αυτά.
–Η Εκκλησία της Ρωσίας, για παράδειγμα, παρά τη νομιμόφρονη στάση της και προσαρμογή της στη γνώμη των πλειόνων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, εξακολουθεί να έχει τις βλέψεις του για την Πρώτη θέση στα της Ορθοδοξίας και να επιχειρεί να πάρει με το μέρος του τα άλλα Πατριαρχεία που οι δοκιμασίες τα κάνουν ευάλωτα μπροστά στον ήχο του χρήματος, που στην Εκκλησία της Ρωσίας ρέει άφθονο.
–Η ανοιχτή πληγή που υπάρχει μεταξύ των Εκκλησιών Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, εξαιτίας της εισπήδησης που έκανε το Ιεροσολύμων σε κανονικά εδάφη του Αντιοχείας, οδήγησαν τον Πατριάρχη Ιωάννη στο να απέχει των εργασιών της Σύναξης αφού η εκκρεμότητα εξακολουθεί να δηλητηριάζει τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών και το αίτημά του για αποκατάσταση της κανονικότητας την οποία φαίνεται να κατεπάτησε το Ιεροσολύμων, δεν ευοδούται.
–Η απουσία, ωστόσο, του Αχιεπισκόπου Αθηνών σπό τη Σύναξη — για πρώτη φορά απουσία του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος, από τότε που εγκαινιάσθηκε αυτός ο θεσμός από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο το 1992– δημιουργεί ένα κακό προηγούμενο με απρόβλεπτες προς το παρόν συνέπειες.
Άλλωστε στο ανακοινωθέν που εξέδωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για τη Σύναξη, εκθέτει απροκάλυπτα τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο όταν επισημαίνει οτι θα απουσιάζει από τη Σύναξη για…” προσωπικούς λόγους”.
Οι καλώς γνωρίζοντες και παρακοκολουθούντες από κοντά τα εκκλησιαστικά μας πράγματα θεωρούν οτι οι ” προσωπικοί λόγοι” που αναφέρονται στο ανακοινωθέν, είναι κάθε άλλο παρά… προσωπικοί.
Είναι αλήθεια οτι έχει επέλθει ψυχρότης στη σχέση των δύο ανδρών.
Η ρήξη ανάμεσά τους (που μέχρι τότε περνούσαν περίοδο μέλιτος) δημιουργήθηκε από την εκλογή του νέου Μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετά.
Ως γνωστόν, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ευθύς ως εχήρευσε η Μητρόπολη, ζήτησε την εκλογή του εκλεκτού του,νύν Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως Αμφιλοχίου. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος επέμεινε μέχρι το τέλος στη δική του επιλογή και εξέλεξε τελικώς τον εκλεκτό του, νύν Μητροπολίτη Ιωαννίνων Μάξιμο.
Ο Πατριάρχης δέχθηκε πλήγμα και μάλιστα από τα χέρια της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Δεν μπόρεσε να εκλέξει σε επαρχία του θρόνου του τον δικό του άνθρωπο όταν μάλιστα ο ηγούμενος Εφραίμ και άλλοι εξωγενείς παράγοντες,έχουν την δυνατότητα να παρεμβαίνουν και να εκλέγουν δύο-δύο τους Αρχιερείς. Και μάλιστα στις περιπτώσεις αυτές δεν κοινοποιούνται οι παρεμβάσεις τους προς τον Αρχιεπίσκοπο και στους Ιεράρχες. Στην περίπτωση της εκλογής του Ιωαννίνων γινότανε ευρέως γνωστές οι παρεμβάσεις και οι πιέσεις του Πατριάρχη προς τον Αρχιεπίσκοπο.
Μάλιστα με δελτίο Τύπου που εξέδωσε εκείνη την περίοδο(κακώς) το Φανάρι έδινε πλήρη αναφορά των προθέσεων του Πατριάρχη.
Μετά την αποτυχία της εκλογής– με τον καθ´όλα ατιμωτικό αριθμό 7 Αρχιερατικών ψήφων– όπως ήταν φυσικό ο Πατριάρχης έπρεπε να απαντήσει με τρόπο που να δείχνει οτι διατηρεί τον τελευταίο λόγο.
Γιαυτό και ζήτησε από τον Αμφιλόχιο Στεργίου να ζητήσει το απολυτήριό του από την Εκκλησία της Ελλάδος με προορισμό της Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Η επίσημη προς τα έξω αιτιολογία ήταν οτι προορίζεται για Ηγούμενος της Μεγάλης κ Σταυροπηγιακής Μονής της Πάτμου. Πλην όμως εντελώς αιφνιδιαστικά τον εξέλεξε Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως, τον κατέταξε στην δέκατη θέση του Πατριαρχικού Συνταγματίου και τον όρισε υπεύθυνο του γραφείου των Αθηνών, στη θέση του Περγάμου Ιωάννη, τον οποίο ανήγαγε σε Γέροντα Ιεράρχη . Αυτή είναι αιτία που δεν πήγε στη Σύναξη.
Έφθασε μάλιστα στο σημείο ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος που κάποτε ήταν υπέρμαχος των θέσεων του Φαναρίου, στην κρίση τότε με τον Μακαριστό Χριστόδουλο, να λέγει σήμερα στους άλλους Μητροπολίτες οτι “δικαιώνει πλήρως” τον προκάτοχό του Χριστόδουλο σε αυτά που τράβηξε την επίμαχη εκείνη περίοδο.
Την Εκκλησία της Ελλάδας αφού δεν πήγε στη Σύναξη ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος εκπροσωπούν οι Μητροπολίτες Ηλείας Γερμανός, Αντιπρόεδρος της ΔΙΣ, Περιστερίου Χρυσόστομος και Μεσσηνίας Χρυσόστομος.
Ολα τα παραπάνω ασφαλώς δεν εγγυώνται την ηλιόλουστη ατμόσφαιρα της Σύναξης και της συμφωνίας για την Μεγάλη Σύνοδο στις ορισθείσες ημερομηνίες.Οι επόμενες ημέρες θα μας δείξουν το τί μέλλει γενέσθαι.
* Ο Σωτήρης Μ.Τζούμας είναι Επικοινωνιολόγος- Διεθνολόγος, Ειδικευμένος σε Εκκλησιαστικά θέματα.
