Αγγελμα παρηγοριάς και ελπίδας υπήρξε, μόλις πριν από λίγες ημέρες, η κοινή διακήρυξη που υπεγράφη στην έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι από όλους σχεδόν τους ηγέτες των Ορθοδόξων Εκκλησιών, απανταχού της γης. Πρόκειται για διακήρυξη ειρήνης, αξιών και ελπίδας.
Το γεγονός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της πρόσφατης ορθόδοξης εκκλησιαστικής Ιστορίας, καθώς αποτελεί το προανάκρουσμα της Μεγάλης Πανορθόδοξης Συνόδου, που θα πραγματοποιηθεί το 2016 στην Κωνσταντινούπολη, εντός του ναού της Αγίας Ειρήνης, όπου και πραγματοποιήθηκε η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος το 381. Σε αυτήν θα προεδρεύσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης και θα συμμετάσχουν πολυπληθείς αντιπροσωπίες απ’ όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Εντυπωσιακό στοιχείο αποτελεί η ανακοίνωση της πρόσφατης Πανορθόδοξης Συνδιάσκεψης, πως στην επερχόμενη Σύνοδο όλες οι αποφάσεις θα είναι ομόφωνες.
Σε εποχές διάσπασης και διχασμού, η προσδοκία αυτού του γεγονότος παραμένει σημαντική από πολλές απόψεις. Κατ’ αρχάς, μια παγκόσμια Εκκλησία, όπως είναι η Ορθοδοξία, θα διατυπώσει τη διδασκαλία της προς τον σύγχρονο κόσμο με φωνή ενωμένη, αναγνωρίζοντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη όχι ως έναν ηγέτη υπεράνω όλων, αλλά ως το ορατό σημείο της εκκλησιαστικής της ενότητας. Επιπλέον, θα διακηρύξει ξανά την ενότητα του δόγματος και του ήθους της, την οποία δεν έχουν καταφέρει να αλλοιώσουν ούτε οι εθνικές, ούτε οι γλωσσικές, ούτε οι πολιτικές, ούτε οι πολιτιστικές διαφορές. Κι αν αυτό ακούγεται σε κάποιον ως κάτι απλό και αυτονόητο, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στον προτεσταντικό κόσμο, με τις αλλεπάλληλες διασπάσεις και τη ριζική αλλοίωση όλων των πτυχών της χριστιανικής διδασκαλίας και παράδοσης.
Παρ’ όλ’ αυτά, όσο κι αν η σημασία της Πανορθόδοξης Συνόδου -οράματος και στόχου εξήντα και πλέον χρόνων- είναι όντως μεγάλης σημασίας, δεν παύει να φαντάζει ως κάτι που δεν αφορά τη σημερινή ανθρωπότητα, με τα τόσα προβλήματα και τις τόσες αγωνίες. Κι όμως! Η Ορθόδοξη Εκκλησία ίσως και να αποτελεί το πιο διαρκές και το πιο ρεαλιστικό πρότυπο αδελφότητας ανθρώπων και παραδόσεων, στο οποίο κυριαρχεί η ενότητα, χωρίς να υποτιμώνται οι διαφορές. Και η ρίζα του γεγονότος αυτού δεν είναι άλλη από τη δισχιλιόχρονη διατήρηση δύο θησαυρών της.
Ο πρώτος, είναι η διδασκαλία της για την ανεκτίμητη και ανεπανάληπτη αξία του ανθρωπίνου προσώπου και ο δεύτερος μεγάλος θησαυρός της είναι ο θεσμός της συνοδικότητας, της συναπόφασης δηλαδή μεταξύ ισότιμων αδελφών, που κατάφερε επί είκοσι αιώνες να γεφυρώνει διαφορές και διαφωνίες, χωρίς να καταφεύγει στην απόλυτη εξουσία του ενός. Αν αναλογιστεί κανείς πως η σημερινή ανθρώπινη τραγωδία έχει ως βασικές αιτίες τον υποβιβασμό του ανθρώπου σε απρόσωπη οικονομική μονάδα, καθώς και τη βίαιη χειραγώγηση των λαών από τους λίγους και ισχυρούς πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες του κόσμου τούτου, ίσως εκτιμήσει καλύτερα τόσο αυτούς τους δύο θησαυρούς της ορθόδοξης παράδοσης όσο και το μήνυμα της ενότητας και της συμφιλίωσης, που απηύθυνε η πρόσφατη Πανορθόδοξη Σύναξη. Και ως απόδειξη αυτού του ισχυρισμού, σας παραθέτω ένα από τα χαρακτηριστικότερα και ουσιαστικότερα σημεία αυτού του τόσο σημαντικού κειμένου, όπου καταδικάζεται απερίφραστα κάθε νοσηρός εθνικισμός και κάθε καταστροφική μισαλλοδοξία:
«Ἔχομεν ἐπίγνωσιν τοῦ γεγονότος ὅτι οὐδέν θέμα τῆς ἐποχῆς μας δύναται νά θεωρηθῇ ἤ ἐπιλυθῇ ἄνευ ἀναφορᾶς εἰς τό παγκόσμιον, καθώς καί ὅτι οἱαδήτις πόλωσις μεταξύ τοπικοῦ καί παγκοσμίου καταλήγει εἰς ἀλλοίωσιν τοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος».
* του μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνατίου, από το ένθετο της Δημοκρατίας για την Ορθοδοξία
