Μια επίσκεψη στο Άγιον Όρος «μας δίνει την ευκαιρία να κρατήσουμε το νήμα της παράδοσης, που χάνεται, και αυτό το νήμα πρέπει να κρατήσουμε, πρέπει να κρατήσουμε την παράδοσή μας ενωμένη» τονίζει σε συνέντευξή του στη διαδικτυακή τηλεόραση του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός γραμματέας Μέσων Ενημέρωσης, Γιάννης Παναγιωτόπουλος, που συνόδευσε τον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, στην επίσκεψή του στην αθωνική μοναστική πολιτεία.

«Η αρχαία παράδοση της Εκκλησίας σώζεται στο Άγιον Όρος και έχει μοναδική σημασία να σώζεται, γιατί εμείς μπορεί να πούμε να πάμε να το ζήσουμε, εμείς που έχουμε μπει σε άλλους ρυθμούς, σε άλλη ζωή, στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Αυτές τις λίγες ώρες, που πάμε εκεί, αξίζει να το ζήσουμε και αυτό είναι το μεγαλείο. Είναι ένας πολιτισμός, ένα τεράστιο μέγεθος» σημειώνει ο κ. Παναγιωτόπουλος, ο οποίος είναι και θεολόγος, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ειδικευμένος στη Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η επίσκεψη του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, στην αρχαιότερη αυτοδιοικούμενη περιοχή της Ευρώπης ήταν ιδιαίτερα σημαντική, τονίζει ο γγ Μέσων Ενημέρωσης και προσθέτει: «Για όλους όσοι συνοδεύαμε τον πρωθυπουργό, ήταν πολύ σημαντικό γιατί απλά, όταν ξεκίνησε αυτή η επίσκεψη, το πρώτο που είπε μεταξύ άλλων ο πρωτοεπιστάτης, που τυχαίνει αυτή τη χρονιά να είναι μάλιστα Σέρβος, ήταν κάτι πολύ σημαντικό: «Εμείς, το Άγιον Όρος, αναγνωρίζουμε στην ελληνική πολιτεία τον διάδοχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας». Αυτή η παραδοχή, αυτή η ενότητα, αυτή η συνέχεια, έχει για μας ουσιαστικές συνέπειες και ως πολιτεία, αλλά και ουσιαστικές συνέπειες για το Άγιον Όρος ως αθωνική πολιτεία».

Ο κ. Παναγιωτόπουλος σημειώνει: «Η ελληνική πολιτεία από το ’74 και μετά, γιατί δεν μου αρέσει ο μηδενισμός, έχει δώσει πάρα πολλά χρήματα τόσο για να υποστηρίξει τις κατασκευές, οι οποίες είναι παλιές και πρέπει να διατηρηθούν -είναι χιλιετηρίδων, είναι 500 – 600 – 700 – 800 χρόνων- πρέπει να διατηρηθούν οι αγιογραφίες, οι εικόνες, έχουν ζωγραφίσει ο Πανσέληνος… Είχαμε τη χαρά η πρώτη Ακολουθία να γίνει μέσα στο πρωτάτο, όπου είχε ζωγραφίσει ο Πανσέληνος. Μπήκε ο Πικάσο μέσα, είδε τα έργα του Πανσέληνου και είπε: “εγώ δεν μπορώ να τα φτάσω” και βγήκε έξω. Ο Πικάσο, ένας άνθρωπος της εποχής μας, έμεινε άφωνος».

Οπως τονίζει ο γγ Μέσων Ενημέρωσης, όταν η ελληνική πολιτεία βρίσκεται εκεί παρούσα, από τα πρόσωπα που την εκπροσωπούν, από την ηγεσία της, δεν μπορεί παρά να κρατήσει αυτή τη συνέχεια και να την τιμήσει.

Είναι ένα βαρύ το φορτίο, δεν είμαστε ένας απλός λαός, δεν είμαστε μια απλή, τυχαία, συμβατική σχέση με τα πράγματα.

Έχουμε να παλέψουμε πάρα πολλές φορές με την ιστορία μας και για μένα αυτό είναι ένα πολιτικό ζήτημα.

Δεν μπορεί η πολιτική ηγεσία της χώρας να είναι ασύμβατη, να είναι ασύμβατη προς αυτή την παράδοσή της. Κουβαλάει μια μεγάλη, τεράστια παράδοση και αυτή η παράδοση πρέπει να τιμάται, πρέπει να συνεχίζεται».

Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αν συνιστούσε «πολιτική παρέμβαση» το γεγονός ότι παρουσία του κ. Σαμαρά διαβάστηκε το πολυχρόνιο, μια διαδικασία κατά την οποία η εκκλησία εύχεται υπέρ της πολιτικής ηγεσίας, ο κ. Παναγιωτόπουλος απαντά: «Είναι μια παράδοση. Η Εκκλησία εύχεται υπέρ της πολιτικής ηγεσίας. Το πολυχρόνιο είναι μια διαδικασία κατά την οποία εύχεται η Εκκλησία υπέρ της πολιτικής ηγεσίας της χώρας. Ο εκάστοτε επικεφαλής ακούει το πολυχρόνιο. Έτσι λοιπόν, το άκουσε και ο πρωθυπουργός. Η Εκκλησία τιμά την πολιτική ηγεσία, γιατί ακριβώς αυτή την παράδοση εκφράζει, χωρίς διακρίσεις».

Ο κ. Παναγιωτόπουλος σημειώνει ακόμη ότι αυτό κάνει αυτή η κυβέρνηση. «Παλεύει για το μείζον. Να δώσουμε στους Έλληνες αυτή την ώθηση, αυτόν τον αγώνα, αυτή την αγωνία, να πάμε να παλέψουμε για το μείζον, να πετύχουμε περισσότερα, να γίνουμε καλύτεροι. Τώρα. Τώρα που η κρίση μας χτύπησε, τώρα που περνάμε δύσκολα. Τώρα είναι η ώρα να αγωνιστούμε για το μείζον, τώρα είναι η ώρα να δώσουμε αυτή την ώθηση και να πάμε μπροστά. Γιατί, αν δεν το πετύχουμε τώρα, θα τη χάσουμε για πάντα και αυτή είναι η μεγάλη ευθύνη. Η παρουσία του πρωθυπουργού εκεί, ακριβώς συμβολίζει αυτή τη μεγάλη ευθύνη, αυτή την ώρα ευθύνης που έχει αναλάβει και που με μεγάλο κόπο πραγματοποιεί ταυτόχρονα, με δύσκολες αποφάσεις. Ο πρωθυπουργός πήγε εκεί ακριβώς σε ένα συμβολισμό ενότητας, συνέχειας και αγώνα».

Ολόκληρη η συνέντευξη του γγ Μέσων Ενημέρωσης, Γιάννη Παναγιωτόπουλου, στη διαδικτυακή τηλεόραση του ΑΠΕ-ΜΠΕ έχει ως εξής:

Συνοδεύσατε τον πρωθυπουργό σε μια επίσκεψη-αστραπή, αλλά και μυστηριώδη για πολλούς, στο Άγιον Όρος. Ποιος είναι ο στόχος της επίσκεψης; Είχε να πάει χρόνια ο πρωθυπουργός στο Άγιον Όρος…

Πάντοτε το Άγιον Όρος έχει κάτι το μυστικό, έτσι είναι η παράδοσή του και η πορεία του ανά τους αιώνες. Αυτά τα 1.000 χρόνια το μυστικό είναι αυτό που κυριαρχεί στη ζωή του, αυτό που λέγεται Μυστική Θεολογία.

Καταρχήν, είναι τιμή μου που μιλώ στο ΑΠΕ, το οποίο είναι το αρχαιότερο πρακτορείο της χώρας, με τη σημαντική παρουσία, που σηματοδοτεί πάντοτε όλες τις εξελίξεις της πατρίδας μας.

Τι είναι το Άγιον Όρος: Ξέρετε; Θα ήθελα να πω αυτό που είπε ο πάτερ Βασίλειος Γοντικάκης, υποδεχόμενος τον πρωθυπουργό, που του μίλησε γι αυτή τη συνέχεια της παράδοσης και της ενότητας, περπατώντας στην αυλή της Μονής Ιβήρων: αυτή η συνέχεια της παράδοσης και της ενότητας, που είναι αυτό το ποτάμι που ξεκινάει ως Ελληνισμός, ως αναζήτηση του μεγάλου προβλήματος του θανάτου από τους φιλοσόφους, την υπέρβασή τους στη συνέχεια, μέσα από τη χριστιανική παράδοση, μέσα από αυτή την ενότητα, η οποία διαπλάθει και ενοποιείται.

Ξέρετε, στη Μονή Ιβήρων, όπου είναι η Πορταΐτισσα, μια από τις πιο θαυματουργές εικόνες που έχει σήμερα το Άγιον Όρος, η οποία μάλιστα προέρχεται από την εποχή της εικονομαχίας και σώζεται εκεί, στον πρόναο από το χώρο στον οποίο φυλάσσεται η Πορταΐτισσα, αν κοιτάξετε αριστερά και δεξιά θα δείτε τους Έλληνες φιλοσόφους να βρίσκονται και να κοσμούν τις αγιογραφίες.

Αυτό ακριβώς συμβολίζει αυτή την ενότητα, αυτή τη συνέχεια. Και για μας, όλους όσοι συνοδεύαμε τον πρωθυπουργό, ήταν πολύ σημαντικό γιατί απλά, όταν ξεκίνησε αυτή η επίσκεψη, το πρώτο που είπε μεταξύ άλλων ο πρωτοεπιστάτης, που τυχαίνει αυτή τη χρονιά να είναι μάλιστα Σέρβος, ήταν κάτι πολύ σημαντικό: “εμείς, το Άγιον Όρος, αναγνωρίζουμε στην ελληνική πολιτεία τον διάδοχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας”.

Αυτή η παραδοχή, αυτή η ενότητα, αυτή η συνέχεια έχει για μας ουσιαστικές συνέπειες και ως πολιτεία, αλλά και ουσιαστικές συνέπειες για το Άγιον Όρος ως αθωνική πολιτεία.

Και ηθικά και νομικά. Και αυτά ακριβώς δείχνουν το πώς ήταν, το πώς υποδέχθηκε το Άγιον Όρος το πρόσωπο του πρωθυπουργού.

Ο πρωθυπουργός ήταν ο εκπρόσωπος της ελληνικής πολιτείας εκείνη τη στιγμή. Αυτό έχει μια σειρά από συνέπειες σε όλη την τελετουργία και στα όσα έγιναν στο Άγιον Όρος.

Ο πρωθυπουργός δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο, είναι ο ηγέτης της Ελληνικής Πολιτείας, ο οποίος επισκέπτεται την αθωνική πολιτεία και επομένως αυτό προκαλεί συνέπειες και στα όσα έγιναν και στα όσα ζήσαμε.

Ο πρωθυπουργός, κ. Παναγιωτόπουλε, παρέστη στη Θεία Λειτουργία στον ιερό ναό του Πρωτάτου στις Καρυές και διάβασε το «Πιστεύω», το Σύμβολο της Πίστεως. Είχε κάποια συμβολική σημασία αυτό;

Μα, το Σύμβολο της Πίστεως δείχνει ότι εκπροσωπεί τον ελληνικό λαό, τοn λαό, και πάντοτε αυτός ο οποίος εκπροσωπεί το λαό διαβάζει το Σύμβολο της Πίστεως ανά τους αιώνες.

Είναι μια παράδοση που δεν είναι καινούργια στη ζωή της Εκκλησίας. Πάντοτε, ο αυτοκράτορας μέσα στην Αγία Σοφία, και όπου βρισκόταν, διάβαζε το Σύμβολο της Πίστεως.

Επισκεφτήκαμε τη Μονή Ιβήρων -δίνω ως παράδειγμα- αν δείτε στο πάτωμα της Μονής είναι το αντίστοιχο με αυτό που υπάρχει στην Αγία Σοφία, όπου στέκονταν σε συγκεκριμένες θέσεις ο αυτοκράτορας και αξιωματούχοι σε μια αυτοκρατορική μονή.

Πολύ σημαντικό. Ο πρωθυπουργός εκπροσωπούσε αυτή τη συνέχεια και εκ των πραγμάτων έπρεπε να ακολουθήσει το τυπικό πέρα από το γεγονός ότι ως πρόσωπο πιστεύει σε αυτά. Ζει, πραγματικά ζούσε μέσα σε ό,τι βιώσαμε εκεί.

Αλλά ο πρωθυπουργός εκπροσωπούσε τον ελληνικό λαό και τη συνέχειά του. Το Σύμβολο της Πίστεως είναι απόλυτα συνδεδεμένο με αυτή τη συνέχεια και ακριβώς αυτό που είπαν στην υποδοχή οι αγιορείτες στον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, ότι αυτή η συνέχεια είναι παρούσα.

Επομένως, όταν η ελληνική πολιτεία βρίσκεται εκεί παρούσα, από τα πρόσωπα που την εκπροσωπούν, από την ηγεσία της, δεν μπορεί παρά να κρατήσει αυτή τη συνέχεια και να την τιμήσει.

Είναι ένα βαρύ το φορτίο, δεν είμαστε ένας απλός λαός, δεν είμαστε μια απλή, τυχαία, συμβατική σχέση με τα πράγματα.

Έχουμε να παλέψουμε πάρα πολλές φορές με την ιστορία μας και για μένα αυτό είναι ένα πολιτικό ζήτημα. Δεν μπορεί η πολιτική ηγεσία της χώρας να είναι ασύμβατη, να είναι ασύμβατη προς αυτή την παράδοσή της.

Κουβαλάει μια μεγάλη, τεράστια παράδοση και αυτή η παράδοση πρέπει να τιμάται, πρέπει να συνεχίζεται.

Όταν πήγαμε, λοιπόν, στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, την πρώτη μεγάλη μονή του Αγίου Όρους, από τον 10ο αιώνα με τον Άγιο Αθανάσιο τον Αγιορείτη, αυτή η συνέχεια που βρεθήκαμε εκεί, που ζήσαμε μαζί, ακολουθήσαμε το τυπικό της υποδοχής.

Ένα τυπικό του ενός τετάρτου (15′), αλλά ουσιαστικό. Οι βυζαντινολόγοι συνηθίζουν να λένε -ο Μπεκ, ένας πολύ μεγάλος βυζαντινολόγος- ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε ένας λαός που έχει δύο εθνικούς ύμνους, τον εθνικό ύμνο και τον «τη Υπερμάχω».

Όταν, παρουσία του πρωθυπουργού, ψάλλεται το «τη Υπερμάχω», και σημειώνω ότι ο πρωθυπουργός έψαλε μαζί, αυτή η συνέπεια και αυτή η συνέχεια είναι ουσιώδης για εμάς και αυτή εκπροσωπούμε με μεγάλη τιμή και μεγάλη αφοσίωση.

Έκανε μεγάλη εντύπωση ότι παρουσία του πρωθυπουργού στο Άγιον Ορος διαβάστηκε το πολυχρόνιο, μια διαδικασία κατά την οποία η εκκλησία εύχεται υπέρ της πολιτικής ηγεσίας. Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχει κάποια πολιτική χροιά;

Είναι μια παράδοση. Η Εκκλησία εύχεται υπέρ της πολιτικής ηγεσίας. Το πολυχρόνιο είναι μια διαδικασία κατά την οποία εύχεται η Εκκλησία υπέρ της πολιτικής ηγεσίας της χώρας.

Ο εκάστοτε επικεφαλής ακούει το πολυχρόνιο. Έτσι λοιπόν το άκουσε και ο πρωθυπουργός. Η Εκκλησία τιμά την πολιτική ηγεσία, γιατί ακριβώς αυτή την παράδοση εκφράζει, χωρίς διακρίσεις.

Δηλαδή, είναι ένα συγκεκριμένο τυπικό, το οποίο ακολουθήθηκε και ήταν λογικό να γίνει. Άκουσα, σήμερα, μια συζήτηση για όλο αυτό.

Με εντυπωσίασε η άγνοια του πράγματος, διότι ο πιο πολύς κόσμος δεν καταλαβαίνει ότι εκεί οι χρόνοι και οι πραγματικότητες είναι διαφορετικοί.

Είναι αυτή η συνέχεια και μου αρέσει να εξηγώ και στους φοιτητές μου ότι στο Άγιον Όρος σώζεται αυτή η συνέχεια.

Δηλαδή, ακόμη και το γεύμα που ακολουθεί αμέσως μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας δεν τελειώνει, δεν βάζει «δι’ ευχών» ο ηγούμενος, αυτός ο οποίος προΐσταται της Ακολουθίας, αλλά ακολουθεί η τράπεζα η οποία είναι ενότητα προς τη λατρευτική ζωή, όλη η τράπεζα είναι ενότητα και αν κάποιος πάει στο Άγιον Όρος, ζει αυτή την ενότητα που δεν διαφέρει σε τίποτε με τις αρχές αγάπης, με την αρχαία παράδοση.

Αυτή λοιπόν, η αρχαία παράδοση της Εκκλησίας σώζεται ακριβώς εκεί, στο Άγιον Όρος και έχει μοναδική σημασία να σώζεται, γιατί εμείς μπορεί να πούμε να πάμε να το ζήσουμε, εμείς που έχουμε μπει σε άλλους ρυθμούς, σε άλλη ζωή, στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας.

Αυτές τις λίγες ώρες που πάμε εκεί αξίζει να το ζήσουμε και αυτό είναι το μεγαλείο. Και είναι η ευκαιρία να κρατήσεις το νήμα της παράδοσης που χάνεται και αυτό το νήμα πρέπει να κρατήσουμε, πρέπει να κρατήσουμε την παράδοσή μας ενωμένη, αυτό που κουβαλάμε.

Ένας πολιτισμός, ένα τεράστιο μέγεθος. Θα αφήσουμε αυτό το μέγεθος να χαθεί; Μπορεί η Ελληνική Πολιτεία να αφήσει αυτό το μέγεθος να χαθεί;

Η ελληνική πολιτεία από το ’74 και μετά, γιατί δεν μου αρέσει ο μηδενισμός, έχει δώσει πάρα πολλά χρήματα τόσο για να υποστηρίξει τις κατασκευές οι οποίες είναι παλιές και πρέπει να διατηρηθούν -είναι χιλιετηρίδων, είναι 500 – 600 – 700 – 800 χρόνων- πρέπει να διατηρηθούν οι αγιογραφίες, οι εικόνες, έχουν ζωγραφίσει ο Πανσέληνος.

Είχαμε τη χαρά η πρώτη Ακολουθία να γίνει μέσα στο πρωτάτο, όπου είχε ζωγραφίσει ο Πανσέληνος. Μπήκε ο Πικάσο μέσα, είδε τα έργα του Πανσέληνου και είπε «εγώ δεν μπορώ να τα φτάσω» και βγήκε έξω.

Ο Πικάσο, ένας άνθρωπος της εποχής μας, έμεινε άφωνος. Έχουμε τα χειρόγραφά μας, ο μεγαλύτερος κατάλογος, η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη ελληνικών κειμένων, ελληνικών χειρογράφων, βρίσκεται στο Άγιον Όρος.

Ο Αριστοτέλης, οι φιλόσοφοι, η παράδοσή μας ολόκληρη, αυτό που κρατάμε ζωντανό και είναι ο πολιτισμός μας που δώσαμε στην ανθρωπότητα, αυτά όλα βρίσκονται στο Άγιον Όρος.

Αυτή η παράδοση, κ. Παναγιωτόπουλε, πώς μπορεί να έρθει πιο κοντά στον κόσμο; Όχι μόνο στους ερευνητές, αλλά στον απλό κόσμο, στους φοιτητές, στα πανεπιστήμια.

Η αγωνία είναι ακριβώς αυτή, πώς η παιδεία, αυτή η παιδεία που κουβαλάμε, αυτός ο πολιτισμός θα καταστεί μέτοχος σε αυτούς, οι οποίοι τη μεταλαμπαδεύουν: στους δασκάλους.

Οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων, γιατί όλοι δάσκαλοι είναι σε τελική ανάλυση, είναι αυτοί οι οποίοι μεταφέρουν αυτή την ενότητα και αυτή τη συνέχεια. Πώς, λοιπόν, θα βγάλουμε καλύτερους δασκάλους.

Αυτό που συνηθίσαμε και ζήσαμε αυτά τα χρόνια ήταν το έλασσον, ήρθε η στιγμή να παλέψουμε για το μείζον.

Αυτό κάνει αυτή η κυβέρνηση έναν χρόνο, κάνει μια τεράστια προσπάθεια, που πολλές φορές δεν το καταλαβαίνουν πολλοί, να παλέψει για το μείζον.

Να δώσουμε στους Έλληνες αυτή την ώθηση, αυτόν τον αγώνα, αυτή την αγωνία, να πάμε να παλέψουμε για το μείζον, να πετύχουμε περισσότερα, να γίνουμε καλύτεροι.

Τώρα. Τώρα που η κρίση μάς χτύπησε, τώρα που περνάμε δύσκολα. Τώρα είναι η ώρα να χτυπήσουμε για το μείζον, τώρα είναι η ώρα να δώσουμε αυτή την ώθηση και να πάμε μπροστά.

Γιατί, αν δεν το πετύχουμε τώρα, θα τη χάσουμε για πάντα και αυτή είναι η μεγάλη ευθύνη.

Η παρουσία του πρωθυπουργού εκεί, ακριβώς συμβολίζει αυτή τη μεγάλη ευθύνη, αυτή την ώρα ευθύνης που έχει αναλάβει και που με μεγάλο κόπο πραγματοποιεί ταυτόχρονα, με δύσκολες αποφάσεις.

Ο πρωθυπουργός πήγε εκεί ακριβώς σε ένα συμβολισμό ενότητας, συνέχειας και αγώνα. Δεν σας κρύβω ότι μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές ήταν όταν ένας γέροντας, 82 χρονών, μοναχός του Αγίου Όρους, κλαίγοντας ευχήθηκε στον πρωθυπουργό να ασκήσει αυτή την προσπάθεια προς όφελος της πατρίδας.

Για όλους και πρώτα για τον πρόεδρο ήταν πολύ συγκινητικό. Ξέρετε τι είναι να εύχονται οι άνθρωποι για σένα να συνεχίσεις;

Πόσο βαθιά, πόσο μεγάλη σύνδεση. Δεν σας κρύβω ότι ήταν και μια ευκαιρία να διαλεχθούμε, γιατί εκεί στο Άγιον Όρος, οι άνθρωποι ζουν με τους ανθρώπους που πάνε καθημερινά, με τα προβλήματά τους, και ήταν και μια ευκαιρία να ακούσουμε συμπυκνωμένα τα προβλήματα.

Η αθωνική πολιτεία δεν μετέφερε τα δικά της προβλήματα, μετέφερε τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και πώς η ελληνική κοινωνία προβληματίζεται και ακούσαμε συμπυκνωμένο αυτόν το λόγο και ακριβώς εδώ είναι πολύ μεγάλη η σημασία γιατί έτσι μπορείς να πάρεις, να ακούσεις, να καταλάβεις και να κάνεις τα πράγματα που πρέπει προς όφελος του ελληνικού λαού, γιατί αυτή είναι η αποστολή και γι αυτό εργαζόμαστε.

Και γι αυτό εργάζεται ο πρωθυπουργός μας. Θα μπορούσε κάποιος να βγει και να πει ότι «λιβανίζουμε» τον πρωθυπουργό της χώρας.

Αυτό όμως που είναι πραγματικότητα και που αναγνωρίζει όλη η ελληνική κοινωνία, που πολλοί το είχαν αμφισβητήσει, όταν ξεκίνησε αυτή η μάχη, είναι ότι αυτός ο άνθρωπος προσπαθεί, έχει βάλει όλο τον αγώνα να καταφέρει να πάρει αυτή τη χώρα από εκεί που ήταν και να την πάει παραπέρα και αυτό πρέπει να αναγνωρίσει και πιστεύω ότι στο τέλος ο ελληνικός λαός θα αναγνωρίσει με τον καλύτερο τρόπο.