Bάλσαμο για τους εδώ και σαράντα χρόνια εγκλωβισμένους Ελληνοκύπριους, οι οποίοι σήμερα δεν ξεπερνούν τους 350, ήταν η επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου στα κατεχόμενα χωριά Αγία Τριάδα Γιαλούσας, Ριζοκάρπασο και στο ιστορικό μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα στην βορειοανατολική εσχατιά της Κύπρου.
Επίσης, μετέβη στην κατεχόμενη Αμμόχωστο στον τάφο του Αποστόλου Βαρνάβα, προστάτη της Εκκλησίας Κύπρου. Τόνισε ότι για τον ίδιο και την συνοδεία του τα προσκυνήματα στον Απόστολο Ανδρέα και στον Απόστολο Βαρνάβα «είναι ξεχωριστή ευλογία».
Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος , ο οποίος έχει επισκεφθεί στο παρελθόν τρεις φορές την Κύπρο, πέρασε για πρώτη φορά στο κατεχόμενο τμήμα της νήσου μαζί με τον Αμερικανό πρέσβη στην Κύπρο, Τζον Κόνιγκ.
Ο κ. Δημήτριος και η συνοδεία του διέσχισαν το κατεχόμενο τμήμα της Λευκωσίας, την πεδιάδα της Μεσαορίας, χωριά με κατεστραμμένες εκκλησίες, από όπου εκτοπίστηκαν το 1974 οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι τους.
Φθάνοντας στην Καρπασία την χερσόνησο «των αγίων και των ηρώων» τον κ. Δημήτριο υποδέχτηκε στο χωριό Αγία Τριάδα Γιαλούσας ο Επίσκοπος Καρπασίας Χριστοφόρος .
Στον ομώνυμο ναό χτύπησε χαρμόσυνα η καμπάνα. Ο Αρχιεπίσκοπος ασπάστηκε την Αγία Τράπεζα και όλοι όσοι ήταν στον ναό έψαλλαν το απολυτίκιο της Πεντηκοστής και τον ύμνο «Τη Υπερμάχω». Ο κ. Δημήτριος τέλεσε τρισάγιο για τον γιο του Σάββα Λιασή, Γιαννάκη, που το 1974 σε ηλικία 21 ετών έπεσε σε μάχη και μέχρι τον Ιούνιο ήταν αγνοούμενος. Τα οστά του βρέθηκαν από την Επιτροπή για τους Αγνοουμένους σε ομαδικό τάφο στην κατεχόμενη Κερύνεια και τάφηκαν τον Ιούλιο στο χωριό.
Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος πρόσφερε ένα ευαγγέλιο για τον ναό. Στη συνέχεια ήπιε τον καφέ του στο καφενείο του χωριού και συνομίλησε με εγκλωβισμένους Ελληνοκύπριους. Επίσης , επισκέφθηκε το σπίτι του Σάββα και της Μαρούλας Λιασή.
Η καρδιά του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου ράγισε από συγκίνηση στο Ριζοκάρπασο, όπου στον περίβολο του ναού του Αγίου Συνεσίου, επισκόπου Καρπασέων, οι εγκλωβισμένοι του επεφύλαξαν θερμότατη υποδοχή. Οι μαθητές κρατούσαν τα εξαπτέρυγα, ενώ μαθήτριες και γυναίκες του πρόσφεραν άνθη από τις αυλές των σπιτιών τους. Η τελειόφοιτη μαθήτρια του Λυκείου Ριζοκαρπάσου, Βασούλα Προδρόμου, καλωσόρισε τον Αρχιεπίσκοπο με λόγια από καρδιάς: «Σεβασμιώτατε, Σας καλωσορίζουμε στην αγαπημένη χερσόνησο της Καρπασίας και σας ευχαριστούμε θερμά που μας τιμάτε με την παρουσία σας. Θέλουμε να γνωρίζετε ότι το έκδηλο και έμπρακτο ενδιαφέρον σας συμβάλλει τα μέγιστα στη ψυχολογική στήριξη όλων των κατοίκων του Ριζοκάρπασου και ξέρετε ότι είστε για όλους μας στήριγμα, αρωγός και συμπαραστάτης στον καθημερινό μας αγώνα», είπε η μαθήτρια, την οποία επαίνεσε ο κ. Δημήτριος.
Ο Αρχιεπίσκοπος, η συνοδεία του και οι εγκλωβισμένοι εισήλθαν στο ναό του Αγίου Συνεσίου, όπου ψάλθηκε δέηση και ο κ. Δημήτριος πρόσφερε ως συμβολικό δώρο ένα θυμιατό. Αυτό, είπε, θα θυμίζει ότι «ορισμένοι αδελφοί σας στην Αμερική προσεύχονται για σας και αγωνίζονται για σας με κάθε τρόπο». Απευθυνόμενος στους εγκλωβισμένους τόνισε ότι «το Ριζοκάρπασο το ξέρουν όλοι, γιατί είστε σημείο αναφοράς, ηρωισμού, εγκαρτερήσεως, υπομονής και εμμονής στα μεγάλα ιδανικά της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Κρατείστε αυτό το παράδειγμα».
Αγωνιζόμεθα, συνέχισε, για να έρθει η ημέρα που το Ριζοκάρπασο θα είναι και πάλι μέρος ελεύθερο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος διαβεβαίωσε τους Ελληνοκυπρίους ότι έχουν την προστασία των αγίων, την προστασία των αγγέλων και πάνω απ’ όλα την προστασία του Θεού, ο οποίος υπογράμμισε, «είναι Θεός της δικαιοσύνης και της αγάπης και δεν θα αφήσει να παρατείνεται επ’ άπειρον η δοκιμασία αυτού του λαού».
Τους εγκλωβισμένους χαιρέτισε, μιλώντας ελληνικά ο Αμερικανός πρέσβης, Τζον Κόνιγκ, ο οποίος ευχαρίστησε για την υποδοχή, και δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα κάνουν ότι μπορούν για τους Ελληνοκύπριους της Καρπασίας. «Είστε ένας πυρήνας της ελπίδας για μια επανενωμένη Κύπρο», τόνισε.
Ο πρόεδρος της Κυπριακής Ομοσπονδίας Αμερικής, Κώστας Τσέντας, διαβεβαίωσε τους εγκλωβισμένους συμπατριώτες του για την αμέριστη συμπαράσταση των Κυπρίων ομογενών της Αμερικής και ευχήθηκε «καλή ελευθερία και καλή επανένωση». Ο κ. Πανίκος Παπανικολάου, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας, στο δικό του χαιρετισμό είπε: «πάντοτε σας σκεφτόμαστε, καταλαβαίνουμε τον πόνο σας, προσπαθούμε να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε. Όλα τα παιδιά του Σχολείου είναι στο πρόγραμμα βοηθείας παιδιών της Κύπρου που έχουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρακολουθούμε στενά το τι κάνετε και ελπίζω ότι σύντομα όλοι μαζί θα μπορούμε ενωμένοι να ζούμε σε μια πατρίδα για όλους».
«Στα μάτια μας είσαστε όλοι σας ήρωες», τόνισε ο Επίσκοπος Ζήλων Σεβαστιανός, ο οποίος κατάγεται από την Ζώδια της κατεχόμενης Μόρφου και ευχήθηκε «τούτος ο τόπος ο πονεμένος να βρει γρήγορα δικαιοσύνη και ελευθερία».
Επόμενος σταθμός ήταν η Μονή του Αποστόλου Ανδρέα, στην οποία πριν ένα μήνα άρχισαν εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης με βάση μελέτη της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών.
Στο μικρό παρεκκλήσιο, που έχει δημιουργηθεί για να εξυπηρετεί τους προσκυνητές όσο θα διαρκέσουν τα έργα, ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος προσκύνησε την εικόνα του Αποστόλου Ανδρέα και υπέγραψε το Ευαγγέλιο σε ανάμνηση της επίσκεψης του. Με κατάνυξη ψάλθηκε το απολυτίκιο του Πρωτοκλήτου και του Αγίου Δημητρίου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος τίμησε με εγκόλπιο Σταυρό τον οικονόμο Ζαχαρία για την σαραντάχρονη προσφορά του στην Μονή και τους εγκλωβισμένους.
Στο καθολικό της Μονής, που τώρα είναι εργοτάξιο, ο κ. Δημήτριος ενημερώθηκε για τις εργασίες αναστήλωσης – συντήρησης από τους εκπροσώπους και τους μηχανικούς της Τεχνικής Επιτροπής Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του αναπτυξιακού προγράμματος του ΟΗΕ.
Από το καθολικό της Μονής ο Αρχιεπίσκοπος κατήλθε στο παρεκκλήσιο του 15ου αιώνα, όπου βρέθηκε η ιστορική εικόνα του Αποστόλου Ανδρέα. Το παρεκκλήσιο θα συντηρηθεί μετά από το Καθολικό. Εξερχόμενος του παρεκκλησίου ο κ. Δημήτριος ένιψε τα χέρια και την κεφαλή του με αγίασμα, που βρίσκεται λίγα μέτρα από τη θάλασσα. Ευχήθηκε ο Απόστολος Ανδρέας να αποτελέσει «νησίδα ειρήνης στην ταραγμένη περιοχή». Επιστρέφοντας στην Λευκωσία ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος στάθμευσε στο Μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτού της Εκκλησίας της Κύπρου, το οποίο βρίσκεται κοντά στην αρχαία Σαλαμίνα, στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Το Καθολικό της Μονής λειτουργεί με εισιτήριο «ως Μουσείο Εικόνων». Σε μικρή απόσταση από το Μοναστήρι σώζεται σε κρύπτη κάτω από παρεκκλήσιο ο τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα, τον οποίο ο κ. Δημήτριος και η συνοδεία του ασπάστηκαν με ευλάβεια.